De kopbal waarmee Ajax van Benfica won in 1972

In dit artikel:

Op 5 april 1972 speelde Ajax in een uitverkocht Olympisch Stadion de halve finale van de Europacup I tegen het Portugese Benfica. De avond kreeg één beslissend moment: Sjaak Swart, "Mister Ajax", kopte na een vrije trap van Piet Keizer de enige en winnende treffer binnen. Zijn nuchtere commentaar achteraf — "Ik moest toch die kant op." — werd onlosmakelijk met het doelpunt verbonden.

Benfica was in de jaren zestig een Europese grootmacht; Cruijff en Swart hadden er in 1962 nog als jonge toeschouwer en ballenjongen zien winnen. In 1969 leverden Ajax en Benfica al legendarische duels op, waarin de opkomende Ajax-generatie Cruijff en Swart het opnam tegen sterren als Eusébio. In 1972 was de rollen omgedraaid: Ajax, gesterkt door jonge krachten als Ruud Krol en Johan Neeskens en sinds 1971 Europees kampioen, ging als favoriet de confrontatie in.

De halve finale werd een tactische strijd. Benfica koos ditmaal voor meer zekerheid en fysiek spel, terwijl Ajax aanvallend bleef zoeken. Eusébio werd effectief neutraal gehouden door Neeskens en Cruijff kampte met enkelklachten. Na ruim een uur viel de beslissende goal: Keizer nam een vrije trap, Swart verschoof achter de kluwen verdedigers en kopte met een korte, precieze beweging binnen. Die ene treffer bleef ook na de return de enige en bracht doelman Heinz Stuy twee keer een schoon doel.

In de return waren er controversemomenten — een afgekeurd doelpunt van Neeskens en een over het hoofd geziene handsbal in het strafschopgebied — maar Ajax hield stand en plaatste zich voor de tweede opeenvolgende Europacupfinale. Daarin versloegen ze Internazionale met aantrekkelijk aanvallend voetbal. Swarts kopbal tegen Benfica werd zo het cruciale moment dat Ajax naar die finale loodste en is sindsdien een iconisch stukje clubgeschiedenis.